Walfius: hebben we dan niets geleerd uit het Dexia-debacle?

De Waalse regering van PS en cdH zal zich verzetten tegen een privatisering van Belfius door de federale regering. Sterker zelfs: ze overweegt desnoods zelf de bank te kopen om zich zo vlotter van krediet te voorzien. Blijkbaar hebben sommigen nog niets geleerd uit het Dexia-debacle. Bovendien dreigt daarmee een nieuwe transfer van Vlaams spaargeld naar Wallonië te ontstaan.

Politiek bestuurde banken: geen goed idee
Het eerste doel van de resolutie die het cdH met steun van de PS indiende in het Waals Parlement, is de privatisering van Belfius tegen te houden en de kwestie aan te kaarten op het Overlegcomité tussen de federale en regionale overheden. De bank blijft volgens hen dus best in overheidshanden, desnoods in handen van de federale overheid waar PS en cdH vandaag niet meebesturen. Daarmee vertolken zij een minderheidsstandpunt: op Groen en PVDA na vinden de meeste partijen bankieren geen taak voor de overheid. Dat vind ik ook.

Zo is de (politiek gestuurde) overheid inzake bankieren geen haar beter dan de privésector. Integendeel zelfs. Dat konden we merken aan het Gemeentekrediet en diens opvolger Dexia. Daar zwaaide de politiek de plak, samen met Arco, de financiële poot van het ACW waarin ook de vakbond en de ziekenkas van de christelijke zuil sterk vertegenwoordigd waren.

Bij Fortis werden de verliezen vooral gedragen door de aandeelhouders en hebben de overheid en haar belastingbetalers vandaag geen enkel risico meer inzake waarborgen. Op de verkoop van het laatste deeltje van Fortis aan BNP Paribas werd zelfs een mooie meerwaarde gerealiseerd, terwijl de koers van het aandeel BNP nog iets onder het niveau van de intrede van de Belgische Staat in oktober 2008 noteert. Ook bij KBC torsten de aandeelhouders het verlies, met een dreigende verwatering boven het hoofd wanneer de overheid de toegekende leningen zou omzetten in aandelen. Intussen zijn de risico's voor de federale overheid verdwenen, en worden uiterlijk eind 2017 de laatste leningen van de Vlaamse Regering versneld terugbetaald met een fikse premie erbovenop. Het aandeel is intussen ook stevig hersteld.

Dexia daarentegen is vandaag een centjesaandeel van 0,02 euro dat ooit aan 22 euro noteerde en de belastingbetaler tussen 2008 en 2013 maar liefst 15,2 miljard euro heeft gekost, volgens de krant De Tijd. Bovendien kijken zowel de huidige als toekomstige generaties aan tegen staatswaarborgen van 85 miljard euro, waarvan 43,7 miljard voor België. Heel onze toekomst hangt aan het zijden draadje dat de Dexia-politici ons hebben nagelaten.

En dan zwijg ik nog over de socialistische speeltuin Ethias, waar de overheid eveneens moest tussenkomen en waar nog steeds loodzware waarborgen op rusten. Neen, de overheid is allesbehalve een betere bankier dan de privésector.

Zelfbediening: nieuwe transfer met ingebakken zeepbelscenario
Mocht de federale regering Belfius alsnog (gedeeltelijk) verkopen, dan overweegt het Waals Gewest de bank gewoon over te kopen. Het zogenaamde Walfius-scenario. Waals minister voor Lokale Overheden Paul Furlan (PS) heeft zijn kabinet gevraagd een dossier op te stellen over een instap van het Waals Gewest in het kapitaal van Belfius, als nieuwe eigenaar of als meerderheidsaandeelhouder. Hij zoekt een constructie waarbij de aankoop de Waalse staatsschuld niet doet stijgen. Reden daarvoor, volgens de initiatiefnemers: de vrees dat “een geprivatiseerd Belfius selectiever zal worden in zijn kredietverlening aan lokale overheden.”

Het is dus de bedoeling om zelf een bank te beheren, daarmee spaargeld aan te trekken, en dat vlot (en wellicht ook goedkoop) uit te lenen aan lokale (Waalse) besturen: de Waalse steden en gemeenten. Waar hebben we ooit nog zo'n scenario gezien? Juist ja, alweer bij Dexia. Dat was om twee redenen geen goed idee:

1. De marge op kredieten aan lokale overheden is niet bijster groot. Om voldoende winstgevend te zijn (en te overleven), moet je massaal veel kredieten geven. Vele kleintjes maken één grote. Dat was ook de strategie van Dexia: over heel de wereld werden leningen verstrekt aan steden en gemeenten, met looptijden tot zelfs 70 jaar. Een ‘normale’ bank ging niet verder dan 20 à 25 jaar, en hanteerde iets hogere tarieven. Als de politiek het beleid van de bank bepaalt, met als expliciete doel de rente voor leningen aan de eigen steden en gemeenten laag te houden, is dat niet alleen zelfbediening op risico van de spaarder/belastingbetaler. Het is ook een stimulans om het Dexia-scenario te herhalen en een gigantische zeepbel te creëren, om toch maar rendabel te zijn met kleine marges. De Nationale Bank geeft als toezichthouder dan ook terecht de raad aan Belfius om de portefeuille te verbreden door minder te mikken op kredietverlening aan gemeenten en meer aan bedrijven.
    
2. Als je van een commerciële bank geen lening krijgt aan een voldoende laag tarief, dan ben je misschien gewoon onvoldoende kredietwaardig. Dat leert ons het voorbeeld van de failliete Amerikaanse stad Detroit, waar Dexia zomaar eventjes 343 miljoen euro aan geleend had. Als politieke druk belangrijker wordt dan kredietwaardigheid, dan vraag je om problemen.

Bovendien zou een Belgische bank in Waalse overheidshanden, met als doel de financiering van (vooral) Waalse steden en gemeenten, een nieuwe transfer zijn van Vlaams spaargeld naar Wallonië. Zoals men op een bepaald moment bij Dexia vaststelde dat elke euro Belgisch spaargeld meteen naar Frankrijk gestuurd werd om de kredieten te financieren, zo dreigt in een Walfius-scenario exact hetzelfde. Belfius had begin dit jaar 38,1 miljard euro op spaarboekjes staan, wellicht voor het merendeel van Vlamingen als je rekening houdt met de demografie en de historische sterkte in Vlaanderen van de voormalige ACW-bank BACOB.

Politieke onverantwoordelijkheid
Wanneer een bank in overheidshanden zit, is de politiek ook minder geneigd om streng op te treden. Ook dat leerden we uit Dexia. Zo verklaarde Brussels PS-burgemeester Yvan Mayeur tijdens de discussie over de oprichting van een onderzoekscommissie naar Dexia in het parlement letterlijk het volgende: “De problemen met Dexia deden zich vooral voor in Frankrijk. Een onderzoekscommissie in ons parlement zou zich te veel focussen op de verantwoordelijkheid van onze mensen, onze politici.”

Een onderzoekscommissie mag dus niet, want we zouden onvermijdelijk bij onze politici uitkomen. Hoe cynisch eerlijk kan men zijn? Zeer verontrustend dat net de partij van diezelfde Yvan Mayeur nu pleit voor het behoud van Belfius als overheidsbank, bank van de politiek.