Dikke Bertha aan de gevangenispoorten

2010 kon niet voorbijgaan zonder dat onze ministers in lopende zaken nog eens vechtend over straat rolden. Dit keer was de asielcrisis eens niet de oorzaak. Meer zelfs, het akkefietje had niet eens een communautaire oorsprong.

De ministers van Justitie (De Clerck) en Binnenlandse Zaken (Turtelboom) zijn het niet eens over de opvorderingen van federale politie bij cipierstakingen. Althans, principieel niet eens. Turtelboom dient namelijk de politie op te vorderen indien de cipiers het werk neerleggen. Gezien de politievakbonden het kotsbeu zijn om hun werk te laten staan en in te springen voor de stakende cipiers, weigert Turtelboom dat nog te doen. Dus doet De Clerck het voortaan maar zelf. De kern van het probleem, om de haverklap stakende cipiers en een gebrek aan verplichte minimumdienst, wordt daarmee echter niet opgelost…

België telt 33 gevangenissen. Geen week gaat er voorbij zonder dat er in minstens één gevangenis (onaangekondigd) gestaakt wordt. Daarmee genieten de gevangenissen een quasi even schadelijke stakingsreputatie als onze openbare vervoermaatschappijen. Nochtans waren cipiersacties ooit meer dan nodig: ze werden zwaar onderbetaald, leverden gevaarlijk werk en waren onderbemand. De voorbije decennia kwam er terecht beterschap. Het personeelskader raakte overal quasi volledig ingevuld en de lonen gingen aanzienlijk vooruit. Een cipier verdient 14% meer dan een ambtenaar met vergelijkbare opleiding. Op het einde van de loopbaan is dat zelfs 23% meer. Het Rekenhof stelt zich bovendien vragen bij de talrijke premies die het gevangenispersoneel int. Op de koop toe zijn er heel veel sollicitanten in de sector. De verouderde gevangenissen blijven wel een knelpunt, maar met het huidige Masterplan Gevangenissen wordt ook daar aan gewerkt.

Voortdurend stakingsdreiging

Toch moet minister De Clerck wekelijks wel ergens gaan onderhandelen om een staking te voorkomen of te laten stoppen. De minste reden is voor de cipiersvakbonden voldoende om in de pers met stakingen te dreigen. Is het kerstcadeau voor de cipiers te min? Stakingsdreiging! Poseert de gevangenisdirecteur in zijn vrije tijd in vrouwenkledij en stelt hij het Belgisch systeem van detentie in vraag? Een aanfluiting voor de cipiers: stakingsdreiging! Om tot effectieve stakingen over te gaan is al niet veel meer nodig, het volstaat dat 3 contracten niet worden verlengd om onaangekondigd de boel lam te leggen. Ook solidariteitsacties laten dan niet lang op zich wachten en het spel zit weer op de wagen.

Minister De Clerck staat in dat alles vrij machteloos en dient vaak de vakbondseisen in te willigen om een einde te maken aan de staking. Zo werd recent in de gevangenis van Brugge, na een staking van meer dan een maand, het werk hervat na de belofte om de ontspanningsmogelijkheden van de gedetineerden in te perken. De gevangenisdirecteurs reageerden furieus en zeiden letterlijk ‘dat De Clerck zijn broek had laten zakken voor de bonden’. Een vermindering van de ontspanningsmaatregelen is niet bepaald populair bij gevangenen, verzuurt de sfeer en leidt tot gevaarlijke situaties. Net dat waar de cipiers tegen staakten, een vicieuze cirkel dus. De gevangenen trokken ondertussen ook naar de Raad van State om de beslissing ongedaan te maken.

Wie cipierstakingen volgt, merkt traditioneel een opstoot in vakantieperiodes, rond feestdagen en bij mooi weer. Dat is ook de politievakbonden niet ontgaan. Zij zijn het dan ook beu om elke keer te moeten inspringen tijdens de zoveelste wilde staking. Niet onterecht, want in 2010 moesten al 4.000 federale agenten voor 133 dagen stakende cipiers vervangen. In 2009 waren dit nog 2.100 federale agenten gedurende 78 dagen. En dan is de tussenkomst van de lokale agenten nog niet inbegrepen. Telkens moeten zij hun werk laten staan om in te springen. Meer blauw op straat wordt al snel meer blauw in de gevangenis.

Dit geeft natuurlijk gevaarlijke situaties. Politieagenten zijn niet opgeleid om het werk van cipiers te doen. Daarnaast komen ze er ook altijd in een grimmige situatie terecht, want door de staking zijn vele rechten van de gedetineerden ingekrompen of geschorst, zoals de wandeling, de recreatie en het bezoek. Op de koop toe worden ze geconfronteerd met gevangenen die ze zelf destijds hebben opgepakt. Op enig respect moeten de politieagenten dan ook niet hopen.

België op zijn best

Om dat alles op te lossen werd met cipiersbonden en politiebonden een protocol afgesloten om wilde stakingen tegen te gaan. In de praktijk houden de cipiers zich zelden tot nooit aan dat protocol, tot frustratie van de politievakbonden. Voor hen is de maat dan ook vol. Via hun voogdijminister hebben ze nu al gedaan gekregen dat Turtelboom hen niet meer oproept. De Clerck moet het voortaan maar zelf doen. En als hij het doet, gaan de politievakbonden niet meer binnen in de gevangenis, zo luidt het. De politie zal zich buiten opstellen om zo te vermijden dat er gevangenen ontsnappen. U kunt zich het surrealistische tafereel waarschijnlijk al inbeelden. Gevangenen die, bij gebrek aan bewaking, vlotjes de gevangenis uitwandelen en daar als laatste hindernis nog voorbij een politiehaag trachten te passeren. Een soort ‘Dikke Bertha’ voor criminelen. Met stakende cipiers als aandachtige toeschouwers op de achtergrond. België op zijn best…

Uiteindelijk is er maar één echte oplossing: een minimale dienstverlening. Als het in andere sectoren kan, dan ook in de gevangenissen. Een reden van verzet is er niet meteen. In Europa heeft quasi elk land een verplichte minimumdienst voor zijn gevangenissen, tot zelfs het verbod om te staken. De publieke opinie is alvast voor en het klinkt een stuk aantrekkelijker dan agenten die buiten aan de poort wachten op de exodus der gevangenen. Laat Dikke Bertha maar gewoon een kinderspelletje blijven.