Politieke gevangenen vogelvrij in Spanje

Spanje is het land van sangria, paella, tapas en costa's. Maar helaas ook van schendingen van fundamentele rechten. Dat werd onlangs keihard aangeklaagd door Amnesty International (AI) in zijn jaarlijkse landenscreening. Alle landen worden regelmatig door AI onder de loep genomen, ook de lidstaten van de Europese Unie. En terecht overigens.

Zo blijkt uit het jaarrapport 2011 van Amnesty dat España gewoon doorgaat met folteringen en mishandelingen van opgepakte personen,  net zoals in de vorige jaren overigens. De "incommunicado detentie", die vooral toegepast wordt op politieke gevangenen, lijkt wel even diepgeworteld te zijn als de traditionele stierengevechten. Deze gevangenschap waarbij de gedetineerde alle contact met de buitenwereld (inclusief advocaat, arts en familieleden) wordt onthouden, is volledig in strijd met het internationale VN-Verdrag voor Burgerrechten en Politieke Rechten.

Geen wonder dus dat Amnesty Spanje vraagt deze praktijk dringend af te schaffen. En de mensenrechtenorganisatie staat niet alleen. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg heeft Spanje veroordeeld omdat het slachtoffers van deze opsluitingstechniek een diepgaand onderzoek onthoudt naar mishandelingen tijdens hun incommunicado detentie. Andere rapporten van AI citeren dezelfde problemen: incommunicado vasthouding, mishandeling van gedetineerden, weigering van aanpassing van de strafwetgeving aan internationaalrechtelijke normen op vlak van foltering, enz.

Een Europees land onwaardig, zou je denken. Artikel 2 van het EU-Verdrag bepaalt dat "eerbied voor de rechtstaat en eerbiediging voor de mensenrechten waarden zijn waarop de Unie berust". Het Europees Handvest van de Grondrechten zet die mensenrechten nog eens allemaal expliciet op een rij. Navraag bij de Europese Commissie wat ze met de kritiek gaat doen en wanneer ze Spanje op zijn tekortkomingen zal wijzen, loopt af op een sisser: niets respectievelijk nooit. Nada, nunca, om het in het Spaans te zeggen.

Ja, de Commissie besteedt aandacht aan de rapporten van Amnesty International; ja, de bescherming van de menselijke waardigheid, het verbod op foltering en onmenselijke behandeling of bestraffing, het recht op een doeltreffende voorziening in rechte en op een onpartijdig gerecht, vormen essentiële grondslagen van de Europese samenleving; maar nee, het Europees recht laat niet toe dat de Commissie zich uitspreekt over de mensenrechtenschendingen in Spanje. Het komt alleen aan de lidstaat toe om de naleving te garanderen van zijn verplichtingen inzake grondrechten, zoals deze uit internationale overeenkomsten en de eigen nationale wetgeving voortvloeien.

Met rust laten

Vooral Basken zijn het slachtoffer van Spaanse arrestaties op politieke gronden waarna ze worden onderworpen aan een streng gevangenisregime, het liefst ver verwijderd van familie en vrienden. Op andere vlakken vinden de Euskotarrak evenmin een medestander in Europa dat zich vakkundig afzijdig houdt van kritiek op het land van de flamenco. Dit jaar nog werd de pas opgerichte Baskische partij Bildu deelname aan de lokale verkiezingen ontzegd door het Spaans Hooggerechtshof. Na internationale druk, waaronder een brief van 23 Europarlementsleden aan Commissievoorzitter Barroso en Europees Raadsvoorzitter Herman Van Rompuy, werd alsnog op die beslissing teruggekomen. De reactie van beide heren op de hen toegezonden brief spreekt boekdelen: "We have full confidence in the Spanish democratic process", aldus Barroso. Zijn diensten zullen Spanje dus met rust laten. Herman Van Rompuy zelf wist daar niks zinnigs aan toe te voegen.

Conclusie? De Europese Unie zet zich met alle spreekwoordelijk geweld af tegen ontelbare schendingen van grondrechten waar ook ter wereld. De verklaringen van Catherine Ashton - EU Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid - hierover zijn niet te tellen. Maar een eigen lidstaat terecht wijzen? Neen dus. Je vraagt je af of het mensenrechtendiscours van de EU dan wel kans maakt nog enige indruk te maken in de rest van de wereld. Voor landen als Syrië, China, Rusland, Iran, Wit-Rusland, enz., wordt het een koud kunstje de Europese kritiek te pareren: "veeg eerst eens voor eigen deur, dan spreken we wel verder".