Werkloze met vals adres is uitstervend ras

De opgedreven strijd tegen domiciliefraude blijkt na twee jaar vruchten af te werpen. Veel minder mensen proberen een hogere uitkering te krijgen door een vals adres op te geven.

De vorige staatssecretaris voor de Strijd tegen de Sociale Fraude Bart Tommelein (Open VLD) kreeg twee jaar geleden nog het verwijt een 'heksenjacht' te starten naar domiciliefraude. Tommelein wilde strenger controleren of mensen onterecht hogere uitkeringen, zoals een werkloosheidsuitkering, krijgen door een fictief adres of een andere gezinssamenstelling op te geven. Tommelein gaf de RVA daarom de toestemming om bij mensen die mogelijk domiciliefraude pleegden onverwacht thuis controles uit te voeren. Zulke controles waren al niet meer toegelaten sinds 2000. Sindsdien gold de regel dat de RVA de vermoedelijke fraudeur tien dagen vooraf moest inlichten over de woonstcontrole.

Twee jaar later blijkt het verscherpte toezicht vruchten af te werpen. Niet alleen door de woningcontroles, die minder worden toegepast dan gevreesd, maar vooral door de betere informatie-uitwisseling tussen alle betrokken diensten en het Rijksregister. Dat blijkt uit cijfers die N-VA-Kamerlid Wouter Raskin kreeg van de huidige staatssecretaris Philippe De Backer (Open VLD).

In 2014 telde de RVA nog 10.566 gevallen van domiciliefraude. In 2015 daalde dat naar 8.542 inbreuken en in de eerste negen maanden van vorig jaar waren het er nog maar 5.027. Ook de bedragen die de RVA moet terugvorderen dalen. Ze gaan van 36,8 miljoen euro in 2014 naar 30,7 miljoen in 2015 en 16,3 miljoen euro in de eerste negen maanden van vorig jaar.

'Domiciliefraude is al enkele jaren een probleem', reageert De Backer. 'We hebben er dan ook een strijdpunt van gemaakt, met een 30.000-tal controles per jaar door de inspectiediensten. De opbrengsten uit de controles dalen, terwijl het aantal controles stabiel blijft. Dat is omdat we domiciliefraude aan de bron proberen aan te pakken.'

'Hoe we dat doen? Door een verdere digitalisering en de uitwisseling van gegevens tussen de inspectiediensten. Zo worden er meer gegevens uitgewisseld tussen de RVA, het RIZIV en de OCMW's. Zo pakken we de mensen aan die liegen over hun domicilie om een hogere uitkering te krijgen. Het helpt ook om andere vormen van uitkeringsfraude aan te pakken, bijvoorbeeld iemand die een ziekte-uitkering krijgt, maar tegelijk in het zwart gaat werken.'

'Maar het is niet de bedoeling om een klopjacht te organiseren', benadrukt de staatssecretaris. 'We willen wel dat onze inspectiediensten de juiste instrumenten hebben.'

'De controles zijn effectiever en werken ontradend. De mensen beseffen dat domiciliefraude vroeg of laat wordt opgespoord', bevestigt Wouter Langeraert van de RVA. 'Ook fraudenetwerken, zoals die vroeger in de buurt van Charleroi werden ontdekt, duiken niet meer op. Er gebeuren ook steeds meer controles vóór we overgaan tot uitbetaling. Als we tegenstrijdigheden merken tussen de aangifte van een werkloze en wat in het Rijksregister staat, stellen we hem de vraag. We wachten dan even en als het dan nog niet in orde is, signaleren we dat ook aan de gemeente. Daarmee is het net gesloten.'

Bron: De Tijd © De Persgroep 2017