Met de moed van de overtuiging

Op een nooit geziene manier veegt overheidsmanager Frank Van Massenhoven de vloer aan met een staatssecretaris. ‘Arrogante pipo’, ‘ambitieus alfamannetje’, ‘een flagrant gebrek aan empathie’, ‘een post-truth-politicus’. Die Philippe De Backer (Open VLD) moet werkelijk geen knip voor de neus waard zijn. De aanleiding is de hervorming van de inspectiediensten.

België blijft een ontzettend rijk land. Het heeft geld genoeg om op federaal niveau acht diensten te bemannen die zich van ver of van dicht bezighouden met sociale inspectie. Zo bestaan (en werken) de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst, de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, de Sociale Inspectie, het Toezicht op Sociale Wetten, het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen, de Directie-Generaal Zelfstandigen, de Rijksdienst voor Arbeidsbemiddeling en de Rijksdienst voor Ziekte en Invaliditeitsverzekering naast elkaar. Al veertig jaar bestaan er plannen om de diensten beter te laten samenwerken, ja zelfs te integreren. Waarom wordt er niet een federaal agentschap opgericht dat zich uitsluitend met de aanpak van sociale fraude zou inlaten?

Waarom reageert Frank Van Massenhoven zo fel?

Van Massenhoven leidt de FOD Sociale Zaken waaronder de Sociale Inspectie valt. De 265 werknemers worden overgeheveld naar de inspectiedienst van de RSZ, de dienst verantwoordelijk voor de inning van de sociale bijdragen. Volgens Van Massenhoven gaat de in de dienst opgebouwde knowhow verloren. Ook de werking is anders. De Sociale Inspectie werkt vooral proactief (sociale dumping, mensenhandel), de inspectiedienst van de RSZ werkt retroactief (niet betaalde bijdragen).

Maar de boosheid geldt evenzeer voor de manier waar De Backer zijn hervorming heeft doorgevoerd. Kennelijk verzuimde hij het om met Van Massenhoven op een constructieve manier te overleggen. De overheidsmanager moest het hebben van een foutief gestuurde mail om volledig op de hoogte te zijn van de hervormingsplannen. Volgens Van Massenhoven wilde De Backer tot elke prijs zijn ideeën doordrukken, zonder een moment stil te staan bij de ontmoedigende gevolgen voor het personeel.

Heeft De Backer dan helemaal niet geluisterd?

Dat zou overdreven zijn. Het eerste plan van de staatssecretaris was nog drastischer. Hij wilde de Sociale Inspectie verknippen en bij elk van de verschillende inspectiediensten onderbrengen. Niemand zou zijn job verliezen. Integendeel, de staatssecretaris houdt vol dat er zelfs ruimte komt voor bijkomende aanwervingen. In het huidige plan wordt de Sociale Inspectie in haar geheel overgeheveld.

Koen Snyders, administrateur-generaal van de RSZ, juicht de hervorming toe. ‘Er is een vergadering geweest met de staatssecretaris waarop alle diensten waren uitgenodigd. Wij hebben daar onze visie verdedigd. De gescheiden werking tussen de RSZ en de Sociale Inspectie hebben we altijd betreurd. De RSZ is verantwoordelijk voor de inning van de bijdragen en beslist tevens of een werkgever voor de rechter wordt gedaagd. Heel wat aangiften verlopen digitaal, ook die uit het buitenland. Steeds zijn wij de draaischijf, heel wat databanken zitten bij ons. Dat opent mogelijkheden voor datamining. Uitgerekend tussen de RSZ en de Sociale Inspectie bestond de grootste overlapping. Dan is het toch logisch dat daar wordt ingegrepen? Maar ik zie dit als een positief verhaal. Alle inspecteurs werken hard. En ja, wanneer de Sociale Inspectie overkomt, zal ook de RSZ-inspectie zich moeten heruitvinden. We zien dit als een eerste stap, na veertig jaar van stilstand.’

Hoe reageert de politiek?

De meerderheid steunt de plannen. Maar alvast bij de N-VA gaat dat schoorvoetend. Kamerlid Wouter Raskin vindt het goed dat de bevoegdheden van de inspecteurs werden uitgebreid. En hij is blij dat de deur voor een hervorming eindelijk op een kier staat. ‘Het is een eerste stap, nadien kunnen er nog volgen’ Maar hij begrijpt het besluitvormingsproces van de staatssecretaris niet goed. Zo ziet hij de noodzaak niet om die Sociale Inspectie nu bij het RSZ onder te brengen. Ook strategisch ziet hij minpunten. ‘De Backer had op zijn minst op de hoorzittingen of op een rapport van het Rekenhof – die later deze maand worden verwacht – kunnen wachten.’

John Crombez (SP.A) begrijpt Van Massenhoven volledig. Als voormalig staatssecretaris voor Fraudebestrijding werkte hij met de Sociale Inspectie goed samen. ‘Om de sociale dumping aan te pakken zijn goede internationale contacten noodzakelijk. Die gaan verloren wanneer zo’n dienst in de inspectie van de RSZ opgaat. Bovendien dreigt ze haar onafhankelijkheid te verliezen. Dat is belangrijkheid wanneer ze bijvoorbeeld grote werven moet inspecteren. Ik heb niets tegen hervormingen. maar ik heb van De Backer nog niets gehoord dat ons een stap dichterbij brengt.’’

En wat denkt De Backer over die rits beledigingen?

De staatssecretaris zwijgt als vermoord. Hij reageert woensdag in het parlement, wanneer hij de hervorming aan de parlementsleden zal uitleggen. Die parlementsleden bestempelde Van Massenhoven als ‘schoothondjes van de meerderheid’. Van Massenhoven schreef ondertussen een vervolgcolumn in De Tijd. Een mogelijk ontslag schrikt de 62-jarige topambtenaar niet af. ‘Ben je moedig genoeg om ertegen in te gaan met het gevaar dat je je goedbetaalde job verliest, of laat je mensen in de steek.’ De manager heeft geen zin om zich te laten chanteren.

Bron: De Standaard © Mediahuis 2016