Detachering is één groot zwart gat

Het recente akkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en de andere lidstaten van de Europese Unie voorziet in een noodremsysteem dat geactiveerd kan worden wanneer de sociale zekerheid zwaar onder druk staat door een uitzonderlijk grote instroom van EU-burgers. Volgens N-VA-Kamerlid Wouter Raskin moet ook België gebruik maken van dit mechanisme. “Het is alarmfase rood. De explosieve toename van het aantal detacheringen vormt een aanslag op ons sociaal stelsel. Zonder maatregelen op Europees niveau dweilen we met de kraan open.”

Via detachering kunnen buitenlandse werknemers tijdelijk in België komen werken. Ze moeten dan wel onze loon- en arbeidsvoorwaarden naleven, maar sociale bijdragen mogen ze gedurende twee jaar blijven betalen in hun land van herkomst. N-VA-Kamerlid Wouter Raskin vroeg cijfers op bij staatssecretaris Tommelein over het aantal detacheringen in risicosectoren zoals de bouw, transport, schoonmaaksector, voedingsindustrie en IT. In die sectoren gingen de afgelopen jaren heel wat banen verloren als gevolg van de enorme toename van gedetacheerden uit het buitenland.

Zwart gat

Wat meteen opvalt, is het gebrek aan beschikbare cijfers over de sectoren waarin de gedetacheerde werknemers aan de slag zijn. Sinds midden 2013 - toen John Crombez staatssecretaris voor fraudebestrijding was - worden hierover geen statistieken meer bijgehouden. Enkel voor de bouwsector zijn precieze aantallen bekend. “Het is ongelofelijk hoe weinig we weten over de werknemers die naar ons land gedetacheerd worden. We kunnen dan wel ronde tafels organiseren en actieplannen opstellen, maar zolang we geen correct zicht hebben op de situatie, schieten we blind in het rond”, meent Wouter Raskin.

De cijfers die nog wel beschikbaar zijn, spreken alvast boekdelen. Op amper vijf jaar tijd verdrievoudigde het aantal Limosa-aangiftes in de bouwsector. Tegelijkertijd gingen duizenden arbeidsplaatsen verloren. Ook in andere sectoren steeg het aantal Limosa-aangiftes. Raskin: “Helaas belanden we midden 2013 in een zwart gat. Maar als we uitgaan van een gelijkaardige evolutie als in de bouw, ziet het plaatje er weinig rooskleurig uit.”

Geen vat op buitenlandse werkgevers

De Belgische inspectiediensten blijken ook amper vat te hebben op de buitenlandse werkgevers die werknemers detacheren. Zo kunnen deze werkgevers gevraagd worden om een aantal sociale documenten, zoals loonbrieven, voor te leggen. Wouter Raskin: “Helaas zijn niet alle buitenlandse werkgevers even bereid om hieraan hun medewerking te verlenen. In dat geval kan een proces-verbaal opgesteld worden voor de belemmering van toezicht.”

Zulke processen-verbaal werden de afgelopen jaren steeds vaker opgesteld en ook het aantal opgelegde administratieve geldboetes ging in stijgende lijn: van amper 17 in 2011 naar 241 in 2015. Maar wanneer het aankomt op de inning van die boetes, loopt het mis. Van de opgelegde € 650.822 werd amper € 71.185 ingevorderd. Over de opgelegde penale sancties zijn zelfs helemaal geen gegevens beschikbaar. “We moeten eerlijk zijn: in de strijd tegen sociale dumping en het oneigenlijk gebruik van detachering dweilen we vandaag met de kraan open”, aldus de N-VA’er.

Anderhalf miljard euro

Dat ons sociaal stelsel onder zware druk staat, is nochtans zonneklaar. Via het Limosa-systeem moeten werkgevers melden dat zij een werknemer naar België detacheren. In 2014 werden zo maar liefst 460.000 aangiftes gedaan, bijna een verdubbeling ten opzichte van 2010. Daarbovenop komen nog eens meer dan 70.000 aangiftes voor zelfstandigen. Volgens een recente raming van de sociale inspectie gaan er achter dat eerste cijfer zo’n 120.000 werknemers schuil. Al deze werknemers betalen geen sociale bijdragen in ons land.

Volgens Raskin loopt de Belgische schatkist jaarlijks anderhalf miljard euro mis door het buitensporig gebruik van de techniek van detachering. “Stel dat het gaat om 100.000 werknemers, uitgedrukt in voltijdse equivalenten, die tegen een mediumloon in ons land aan de slag zijn. Een snelle berekening leert dan dat onze sociale zekerheid meer dan €1,5 miljard euro aan sociale bijdragen misloopt.”

Die berekening houdt bovendien geen rekening met indirecte effecten van de concurrentie uit het buitenland, noch met de gederfde belastinginkomsten. Raskin: “Helaas nemen deze werknemers soms de plaats in van hun Belgische collega’s. Als die vervolgens in de werkloosheid verzeilen, komt er een extra kost bij voor onze sociale zekerheid.”

Detachering beperken in de tijd

Het N-VA-Kamerlid herhaalt daarom zijn voorstel om de maximale termijn van detachering te beperken tot 3 maanden per jaar. Dat moet ervoor zorgen dat het aantal detacheringen om louter financiële overwegingen drastisch daalt. Wouter Raskin: “Het zou echt een wereld van verschil maken als we het systeem kunnen hervormen zodat buitenlandse arbeidskrachten aangetrokken worden op basis van hun kunde en expertise, niet omdat zij goedkoper zijn. Dat is uiteindelijk de echte bedoeling van het vrij verkeer van werknemers en diensten. Door het wegwerken van het oneigenlijk gebruik van detachering verlichten we bovendien de druk op onze sociale zekerheid.”

Raskin wil ook nogmaals benadrukken dat zijn partij het vrij verkeer geenszins in vraag stelt. “Dat zou bijzonder dom zijn. Het vrij verkeer van diensten en werknemers heeft onze open economie al erg veel welvaart gebracht. Maar de huidige Europese regels werken oneerlijke concurrentie in de hand. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?”