Zet Onkelinx de sluizen weer open?

Uittredend minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Laurette Onkelinx (PS) deelde vorige week in ‘Le Soir’ mee dat ze de artsenquota wil schrappen. Jarenlang probeerde Vlaanderen met voldoende verantwoordelijkheidszin het aantal artsen te beperken door middel van een ingangsexamen, de Franstaligen deden niets en zitten weldra met een probleem. Of hoe de problemen door (Franstalig) onverantwoord beleid opgelost worden door het (Vlaams) verantwoord beleid in vraag te stellen.

In 2004 liet de contingentering zich voor het eerst voelen nadat zeven jaar eerder een socialistische minister, Marcel Colla, de numerus clausus invoerde. De bedoeling was de medische overconsumptie te bestrijden, want men wist dat een overaanbod van artsen die overconsumptie aanwakkert. Die bezorgdheid blijft. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vragen sommige Franstalige specialisten nog ereloonsupplementen van 400 tot 500 % om hun inkomen op peil te houden. Het opblazen van de numerus clausus is dan toch echt wel een probleem, want je mag veronderstellen dat er dan ook nog wel meer Franstalige specialisten gaan komen. Terwijl Brussel met een tekort aan Nederlandstalige huisartsen kampt. Als je echt iets wil doen aan het tekort aan huisartsen, neurologen, hematologen, psychiaters … in Vlaanderen, zal je gerichte structurele maatregelen moeten nemen om deze specialiteiten weer aantrekkelijk te maken. Want het is niet omdat er bijvoorbeeld een tekort aan Vlaamse huisartsen dreigt, dat dit kan opgelost worden met meer Belgische artsen. Want nu al wordt het huisartsencontingent niet ingevuld!

Instroom beperken

Toen einde de jaren 90 de contingentering werd ingevoerd, was iedereen in Vlaanderen het erover eens dat men het aantal artsen beter aan de instroom beperkt, voor ze aan hun studies geneeskunde beginnen. Beter dan aan de uitstroom, na zeven jaar studeren. De vraag naar een toelatingsexamen was hiermee gesteld. Ook in Vlaanderen rezen er vragen over die proef - zeker bij de studenten - maar ze werd als 'de minst slechte oplossing' beschouwd. Een “luxe” die de kinesitherapeuten nooit gehad hebben … waardoor tot voor kort jaarlijks 100 afgestudeerde kinesitherapeuten niet zelfstandig konden beginnen.

Nochtans stelde Guy Tegenbos einde de jaren 90: “Vlaanderen heeft ruim voldoende artsen, maar nog niet echt véél te veel. Het Vlaamse cijfer ligt iets boven het Europees gemiddelde. De Waalse en Brusselse cijfers liggen er ver boven. Dáár bestaat echt een probleem van artsen zonder werk en zonder inkomen. Daar bestaat echt een probleem van overconsumptie. In Vlaanderen niet. Er is dus geen enkele reden waarom Vlaanderen bij hoogdringendheid een brutale numerus clausus aan zijn jongeren moet opleggen. Als Vlaanderen blijft opleiden tegen het huidige tempo, zit het straks wél met een probleem. (...) De Vlaamse politici moeten een nationale numerus clausus voor de geneeskunde voor Vlaanderen radicaal afwijzen, én onmiddellijk starten met de discussies over de vraag wat voor gezondheidszorg Vlaanderen wenst tegen het jaar 2000. En daaruit berekenen hoe groot de behoefte aan artsen dan zal zijn.”

De verantwoordelijkheidszin primeerde echter in Vlaanderen en er werd vrij snel een consensus gevonden tussen de studenten geneeskunde van de Vlaamse universiteiten. Meer nog, de opleiding geneeskunde vaarde er wel bij (ze werd substantieel beter). Ook de slaagpercentages zaten in de lift (87,2 %) waardoor de vraag naar een gegeneraliseerde toelatingsproef of een oriëntatieproef gesteld is én waarmee ook de vraag naar de democratische toegang tot het hoger onderwijs in het vizier komt.

Aan Franstalige kant bleef het echter oorverdovend stil: een ingangsexamen, een examen na het eerste jaar, een evaluatie na drie jaar: het was allemaal een maat voor niets. De Franstalige studenten geneeskunde en hun beleidsmakers lieten alles op zijn beloop. Aan Franstalige kant beperkte men niet. Daardoor kampt Franstalig België met een overschot aan afgestudeerde artsen en 'gebruiken' de Franstaligen de quota van de toekomst!

Minister Onkelinx zal ook wel weten dat het loslaten van de contingentering het probleem van de huisartsen niet zal oplossen. De hoofdredacteur van het blad De Huisarts noemde haar argument een drogreden “om de N-VA wat te jennen”. Het aantal huisartsen wordt niet gehaald omdat steeds meer afstuderende artsen een carrière als specialist verkiezen. Door meer studenten toe te laten, los je dat dus niet op …

Tot slot is een ingangsexamen verwerpelijk als 'les autres' de afspraken vierkant aan hun laars lappen en het steeds de Vlaamse studenten zijn die 'verantwoordelijk moeten zijn' in het belang van de betaalbaarheid van de gezondheidszorg. Maar dan stel ik me de vraag: moeten wij Vlamingen ons nu ook onverantwoord gaan opstellen? Of ware het beter als de Franstaligen nu eens eindelijk verantwoordelijkheidszin aan de dag zouden leggen, door de instroom te beperken?