Identiteit is er gewoon

Het is vergeefse moeite je pijlen te richten op het nationalisme, antwoordt Siegfried Bracke aan volksvertegenwoordiger Mathias De Clercq (Open Vld). En schreef Guy Verhofstadt zelf niet dat het individu maar tot volle ontplooiing komt net door zich tot een groep te bekennen?

Goede Mathias,

Als ik de krant opensla, en ik lees 'Nationalisme is een gif dat de rede verlamt!', dan weet ik het zo ongeveer (DS 10 oktober). Als ik ook nog wat citaten zie rondvliegen, weet ik het zeker: ze hebben jou weer eens iets laten schrijven. Al moet ik jou, goede collega, tegelijk bedanken: ik neem aan dat het geen vergetelheid is om deze keer de gaskamers onvermeld te laten. Mathias, je gaat erop vooruit, en als ik dat zeg, zal het wel waar zijn.

Ten gronde is jouw stelling dat nationalisten proberen mensen een identiteit of een groepsbesef aan te praten, terwijl liberalen alleen het individualisme erkennen. Ik weet het: het is van voor jouw tijd, maar Aristoteles wist al dat dit niet klopt. Het individu komt maar tot volle ontplooiing net door zich tot een groep te bekennen. Etienne Vermeersch heeft daarover interessante dingen geschreven. Maar hij niet alleen. Ook Guy Verhofstadt.

Ik weet het, je verwijt onze stadsgenoot gebrek aan beginselvastheid. Wie zijn principes verloochent, gaat naar de hel, zei je mij ooit in een interview over Verhofstadt, Hayek citerend. En ik begrijp dat wel. Het moet voor jou knap vervelend zijn dat het voormalige partijboegbeeld erin geslaagd is in acht jaar regeren jouw partij te halveren (de tsjeven hebben daar meer dan een kwarteeuw over gedaan). Maar toch heeft Verhofstadt ooit boeiende dingen geschreven.

Geen duistere kracht

Onder meer dit. 'De heropstanding van de vele volksgemeenschappen op ons oude Europese continent, dat herboren nationalisme is ditmaal geen duistere of irrationele kracht. Wanneer ze gekoppeld wordt aan de beginselen van de liberale democratie en meer bepaald aan de grondwettelijke vergrendeling van de elementaire rechten en vrijheden van het individu, levert ze integendeel een bevrijdende energie.' Ik ben het daar helemaal mee eens.

En over identiteit, goede Mathias, hoef je je ook niet zoveel zorgen te maken. Die is er, of we dat nu willen of niet. Overal waar ik kom - met dank aan alweer Etienne Vermeersch - zeg ik dat we Vlaming zijn omdat we dezelfde gazetten en boekskes lezen, dezelfde televisie kijken, dezelfde verhalen kennen. Dat zijn de imagined communities, zoals de geleerden dat zeggen. In die zin hebben de VRT en VTM de voorbije twintig jaar voor de Vlaamse Beweging meer gedaan dan alle politieke partijen samen.

Maak je dus geen zorgen, identiteit is er, en vanzelfsprekend heeft die vele lagen, en die zijn, toegegeven, deels individueel. Ik ben (een welhaast emotionele) Europeaan (én anti-communist) geworden door vóór 1989 in het Oostblok te reizen. En ik ben pas helemaal Gentenaar geworden in de vijf jaar dat ik in Mol heb gewoond.

En natuurlijk is het gewoon dom om in een bibliotheek een Franse krant te weigeren. Dat is een uitschuiver, net als het idee van een prominent partijgenoot van jou om in de misdaadstatistieken de etnie te vermelden. Hoe kan een liberaal zoiets voorstellen? We kennen allebei mensen die voor veel minder over de nazi's beginnen.

Monsterverbond

Het zou trouwens interessanter zijn van gedachten te wisselen over waar we economisch naartoe willen. Ik heb Patrick Dewael gezien in De Zevende Dag. Bleek dat jullie tamelijk alleen gaan staan in de nieuwe regering. En dat wat Open VLD'ers in debatten beweren - inperking van de werkloosheid in de tijd bijvoorbeeld, of uitvoering van de Europese aanbevelingen - maar best niet te luid herhaald wordt aan de onderhandelingstafel. Want Di Rupo, dat weet je, staat voor een Union Sacrée, een afspiegelingscoalitie naar Hasselts model, en je weet intussen waartoe dat leidt.

Goede Mathias,

Het is, vrees ik, vergeefse moeite jouw pijlen te richten op het nationalisme. Het succes van de N-VA heeft daar nauwelijks mee van doen. Want, entre nous, de Vlaming is geen nationalist die de vlag moet groeten; de Vlaming gaat almaar minder naar de IJzerbedevaart, de Vlaming pfeiffert noch trommelt. Hij protesteert zelfs niet of nauwelijks als het Elysée een smak geld uit zijn banken haalt.

Maar hij heeft het wel begrepen. Vlaamse zieltjes winnen hoeft niet eens. Omdat almaar meer Vlamingen inzien dat het in de Belgische politieke context bijzonder moeilijk wordt de toekomst van de komende generaties veilig te stellen. Vanwege andere meningen in het zuiden des lands over economie, justitie, asiel, migratie, democratie. Daaruit volgt een pleidooi voor hervorming dat twintig jaar terug ook door Guy Verhofstadt is gehouden. Helaas heeft hij daar nadien niets mee gedaan.

Rood-groen kartel

Ik ben het niet eens met Walter Zinzen (maar dat is me al vaker overkomen). Die pleit voor een rood-groen kartel, met daarin ook liberalen, als onderdeel van wat hij noemt 'een brede coalitie' tegen de N-VA. Je moet uiteraard zelf uitmaken in welke mate jij je aangesproken voelt, maar ik veroorloof mij om dat een slecht idee te vinden. Hoewel, in Gent zeggen tegenwoordig niet alleen stoute muilen dat het boegbeeld van de liberalen ook een socialist is. Ik geloof dat niet.

Van harte