Hoe een Vlaming Belgisch staatsman werd

Het sociaal-economische is nu prioritair, die staatshervorming zal iets voor later zijn, sprak premier Leterme bij het begin van het nieuwe jaar gematigde taal. Wat Bart De Wever zich afvraagt: 'Heb ik iets gemist?'

'Wij stappen niet in een federale regering zonder staatshervorming" en "B-H-V splitsen vergt enkel vijf minuten politieke moed: gewoon stemmen in het parlement". Het zijn intussen alom bekende en beruchte oneliners, waarmee toenmalig Vlaams minister-president Yves Leterme in 2007 campagne voerde aan het hoofd van het toenmalige Vlaams kartel CD&V-N-VA. Herinner u ook de uitspraak van Leterme tegen Verhofstadt toen die overwoog om paars voort te zetten: "Als ge een regering vormt met een Vlaamse minderheid, dan zal ik u bevechten te land, ter zee en in de lucht, van Opgrimbie tot De Panne." Stand van zaken twee jaar later: 1. CD&V is wel degelijk in een federale regering gestapt zonder staatshervorming, 2. B-H-V hoeft blijkbaar niet langer gesplitst te worden en dat mag al zeker niet gebeuren door een stemming in het Parlement, en 3. Leterme leidt nu voor de tweede keer een federale regering met een Vlaamse minderheid. De metamorfose is bijzonder groot, maar goed, ik vertel u hierbij helaas al niets nieuws meer.

Achter die oneliners ging er wel altijd één constante redenering schuil, namelijk dat we dringend institutioneel en financieel orde op zaken moeten stellen in dit land om nog een krachtig sociaal-economisch beleid te kunnen voeren. Een grote staatshervorming was (en is) dus geen doel op zich, maar wel het broodnodige middel om tot het doel van - weet u wel - "goed bestuur" te komen. Hervormingen die alle Vlaamse politieke partijen gevraagd hebben en waarvan bijna alle commentatoren schreven dat ze hoogdringend waren. Leterme heeft in de zomer van 2008 trouwens zelf nog in het Parlement gezegd dat je "in dit land geen deftige begroting meer kunt opstellen zonder een staatshervorming". Maar wat horen we premier Leterme plots deze maandag op de radio verkondigen: het sociaal-economische is nu prioritair, die staatshervorming zal iets voor later zijn. Heb ik iets gemist?

Leterme heeft duidelijk goed geleerd van zijn voorgangers: als je in dit land premier wil worden, moet je eerst alle Vlaamse ambities overboord gooien en je vervolgens beperken tot wat Di Rupo (PS) en Milquet (cdH) goed vinden. Die metamorfose was voor de kerstvakantie al duidelijk geworden. Ze verbaast me dus niet, maar het is wel teleurstellend. Teleurstellend voor die 6 miljoen Vlaamse kiezers aan wie Leterme beloofd had grote hervormingen door te voeren. Nu Leterme al die ambities heeft opgeborgen, krijgen we dus meer van hetzelfde: een desastreuze begroting, een staatsschuld boven 100 procent, een gigantische collectieve regularisatie, een slechte deal met Suez.

Volgens Leterme was zijn campagne in 2007 bovendien helemaal niet communautair getint. Ook hier: heb ik iets gemist? Toegegeven, ook belangrijke oppositiethema's van het Vlaams kartel waren de wantoestanden op Financiën, de problemen bij Justitie en het onverantwoorde paarse begrotingsbeleid. Maar onze analyse was precies dat ook hier het communautaire een sterke rol speelde. Wat stellen we nu vast in de huidige regering-Leterme? Reynders zit nog steeds op Financiën en dat is nog steeds één grote puinhoop. Justitie geraakt nog altijd niet hervormd want de PS houdt nog altijd elke drastische hervorming tegen. En het begrotingsbeleid nu is al even slecht als dat van paars: het blijft après nous le déluge. Is er eigenlijk al iets veranderd in dit land? Behalve het historische feit dat we nu voor de tweede keer op rij een regering met een Vlaamse minderheid hebben?

Zoals vaak zit het venijn in de staart en dat bleek ook nu weer. Kers op de taart van het radio-interview van de nieuwe Belgische staatsman was een typisch vilein zinnetje als zou hij vernomen hebben dat de Vlaamse regering zelf geen vragende partij meer zou zijn voor een staatshervorming. Ik moest meteen aan die andere dodelijke oneliner denken: "Wie gelooft die man nog?" Wij stellen alleen vast dat de federale regering niet eens een democratische meerderheid heeft aan Vlaamse kant. In zo'n constellatie gaan onderhandelen heeft geen enkele zin. Dan wachten we beter tot de omstandigheden veel gunstiger zijn. Daarvoor zullen de kiezers in 2011 eerst de kaarten moeten herverdelen. Tot dan zal het doffe ellende zijn op het federale niveau: aan de kiezer om daar in 2011 een einde aan te maken. Kiezen zij voor het programma van de toenmalige Vlaamse minister-president, het programma dat nu alleen nog door N-VA voortgezet wordt, of kiezen zij voor dat van de nieuwbakken Belgische staatsman?

Volgens Leterme was zijn campagne in 2007 bovendien helemaal niet communautair getint. Heb ik iets gemist?