Hoe conservatief kan je zijn?

Het is tijd om grondig na te denken over de rol van de vakbonden. Wie beweert een monopolie te bezitten op de sociale bescherming, moet heel erg opletten met pesten. Samen met miljoenen mensen was ik vorige week getuige van de afschuwelijke en mensonwaardige feiten op de werkvloer van het Waalse bedrijf MACtac. De beestachtige pesterijen, folteringen zowaar, van de fabrieksarbeiders door collega's, onder wie een vakbondsafgevaardigde, zijn hemeltergend en lokken terecht verontwaardiging uit. Zowel de directie van MACtac als de vakbond stonden erbij en keken ernaar.

De directie van het bedrijf verzaakte aan haar zorgplicht als pater familias. En de vakbond doet zich heiliger voor dan de paus. Dit is een verhaal van verantwoordelijkheden doorschuiven en van zich verschuilen achter reglementen.

De feiten. In 2002 dient het moegetergde slachtoffer bij zijn vakbond een klacht in wegens “pesten op het werk”. Maar die greep blijkbaar niet in, want de pesterijen bleven duren.  Diezelfde vakbond, die er prat op gaat de lotsverbetering van álle arbeiders hoog in het vaandel te dragen.

Meer nog, één van de medeplichtigen aan de pesterijen was een afgevaardigde, lid van het ACV, kandidaat bij de sociale verkiezingen en dus beschermd tegen ontslag. Vakbondsafgevaardigden zijn in dit land namelijk beschermd omdat zij de rechten van de andere werknemers verdedigen tegenover de werkgever (sic). Meer nog, na zijn uiteindelijke ontslag bij MACtac kreeg de man in kwestie van het Arbeidshof een beschermingsvergoeding van 250 000 (!) euro.

Ik hoor het ACV - bij monde van Luc Cortebeeck - zeggen dat ze geschokt zijn. Mijnheer Cortebeeck, ik ben samen met miljoenen mensen geschokt. Cortebeeck stelt dat alle mensen die op de één of andere manier betrokken zijn bij deze pesterijen niet thuis horen in het ACV. Dat is de wereld op zijn kop: het ACV nam de vakbondsafgevaardigde zelfs in bescherming op het moment van de feiten door hem te verdedigen voor de rechtbanken!

Als advocaat arbeidsrecht heb ik procedures gevoerd voor de Arbeidsrechtbank voor een werkgever. Dan kom je voor een secretaris van de vakbond te zitten en je licht hem/haar in over de zware feiten die een afgevaardigde heeft gepleegd. Ik kon zelfs het bewijs van de zware feiten op papier voorleggen. En toch besliste de vakbond in kwestie om zijn afgevaardigde te verdedigen voor de Arbeidsrechtbank. Het heeft niet mogen baten, want de Arbeidsrechtbank besliste dat ontslag om dringende reden gegrond was. Maar het gaat me om het uitgangspunt, om de intentie van die vakbond.

Als er één goede zaak is aan de pesterijen, is het dat ze moeten leiden tot wetsaanpassingen en sensibilisering. België heeft  een verregaande welzijnswet met een interne en externe procedure, zware verplichtingen voor de werkgever, een omgekeerde bewijslast en de bescherming tegen ontslag van wie een pestklacht indient.

Wanneer een bedrijf discrimineert en geen allochtone werknemers in dienst wil nemen, staat de vakbond – terecht – op zijn achterste poten. Wel, wat bij MACtac gebeurd is, kan evenmin. Ik hoor de vakbond enkel zeggen dat ze de afgevaardigde eruit zal zetten: probleem opgelost? Neen, dus: de vakbond moet ook in deze zijn verantwoordelijkheid opnemen.

En dan komen we bij de kerntaken van de moderne vakbond: wat is de rol van een afgevaardigde anno 2010? Is  zijn bescherming nog van deze tijd? Een werkgever die een afgevaardigde wil ontslaan, moet een hallucinant omslachtige procedure volgen. Eventuele dringende redenen moeten vooraf aan de vakbond gemeld en door het Arbeidshof beoordeeld en aanvaard worden. Afgevaardigden die deelnemen aan de sociale verkiezingen zijn vier jaar beschermd, verkozen of niet. Een vakbondsafgevaardigde met 21 jaar  anciënniteit heeft recht op een vergoeding gelijk aan acht jaar loon wanneer hij ontslagen wordt vlak na de sociale verkiezingen. Tja …

Is deze extreme bescherming nog wel van deze tijd? Zeker voor niet-verkozen kandidaat-vakbondsafgevaardigde dient zij in vraag gesteld. Maar elke vakbondsafgevaardigde is daarnaast ook gewoon werknemer. Uw collega op de vloer die net zo goed als u mag afgerekend worden op zijn prestaties. Zijn schild moet dienen waarvoor het werd ontworpen: ontslag vermijden omdat de afgevaardigde afgevaardigde is en werknemersbelangen verdedigt. Basta.

Mijn suggestie zou zijn dat het parlement het debat naar zich toetrekt, zich buigt over de vraag van de superbescherming van de vakbondsafgevaardigden en voorstellen doet die beantwoorden aan de moderne tijden. Er zijn voor minder parlementaire commissies opgericht.