Het 'geheime contract' van Onkelinx is niet de remedie

Een cartoonist zou de artikelenreeks in De Morgen over het medicijn Soliris als volgt tekenen: Laurette Onkelinx (PS), de vorige minister van Volksgezondheid, die haar handtekening op een blanco blad zet, terwijl een farmabons haar het mes op de keel zet en haar daarbij het portret van het jongetje Viktor voor de ogen houdt.  

Wanneer een beleidsbeslissing een menselijk gezicht krijgt, is het verduiveld moeilijk om als politicus daarvan afstand te nemen. Tot daar de enige verzachtende omstandigheid voor Onkelinx. Te nemen beslissingen moeten immers het algemeen belang dienen en mogen geen precedent vormen voor de toekomst. Dat is wat Onkelinx net wel deed. Met het tekenen van een blanco cheque zadelt ze haar opvolgster Maggie De Block (Open Vld) met een gigantisch probleem op, want er komen steeds meer vergelijkbare geneesmiddelen op de markt én die gaan bakken geld kosten.

Het gevolg van Onkelinx' beslissing is dat De Block een batterij topadvocaten op dat contract moet zetten om het open te breken. Desnoods moet nagedacht worden over nieuwe wetgeving die binnen de contouren die Europa schetst het contract op de een of andere manier onderuithaalt. 

Dat een minister een contract afsluit onder morele druk is politiek gezien discutabel. Als ik trouwens lees dat dit contract van onbepaalde duur is, zegt mijn eenvoudig boerenverstand mij dat dit toch opzegbaar moet zijn?

Het zou te eenvoudig zijn om alleen naar Europa te kijken voor het geneesmiddelenbeleid. Toch zou een door Europa gestuurde, meer uniforme prijszetting (voor alvast die dure weesgeneesmiddelen) kunnen helpen. Daarmee vermijden we dat België in zijn eentje geconfronteerd wordt met een gehaaid bedrijf dat er niet voor terugdeinst een patiëntje te gebruiken en zijn eigen koepel (Pharma.be) voor de rechter te dagen.

Transparantie en debat

Wat er ook van zij, de 'evidence-based' kam moet dringend door de hele gezondheidszorg en bijgevolg ook door de geneesmiddelen gehaald worden. Wat niet werkt, moet eruit! Wat werkt, kan erin blijven - en meer nog: kan erin komen, nadat een 'health technology assessment' werd uitgevoerd.

We moeten goed weten wat bepaalde geneesmiddelen kosten. Die transparantie is een echte noodzaak en staat in schril contrast met 'het geheime contract' van Onkelinx. Transparantie kan immers leiden tot meer participatie van de burger in het proces dat moet leiden tot de al dan niet terugbetaling van geneesmiddelen. 

In mijn recentste boek 'Lof der gezondheid' heb ik beschreven hoe mensen via een vereenvoudigde Delphi-analyse hun ideeën via internet kunnen kenbaar maken aan de commissie die samen met de minister beslist over de al dan niet terugbetaling van een geneesmiddel of innovatieve techniek in het algemeen. In een Delphi-analyse kan iedereen participeren en zijn opmerkingen geven over een nieuw medicijn dat in vulgariserende wetenschappelijke bewoording wordt voorgesteld aan het publiek. Iedereen kan zijn zegje doen, mits men aangeeft namens wie men spreekt (hetzij voor zichzelf, een ziekenfonds, het Vlaams Patiëntenplatform, ...). 

Dat zal er in ieder geval voor zorgen dat een beslissing meer maatschappelijk gedragen wordt. Het zal ervoor zorgen dat het debat goed gevoerd kan worden. 

Het zal ook de discussie op gang brengen over wat een gezond levensjaar mag kosten, een vraag die ook gezondheidseconoom Lieven Annemans stelt. Niet dat we ons hoeven vast te pinnen op een bepaald bedrag, maar we zullen met meer kennis van zaken samen beslissingen kunnen nemen. 

Dan kijkt niet alleen de minister Viktor in de ogen, maar de hele maatschappij.